Bu Meydanlar Tarihin Tanıkları

Ülkelerin tarihi hatta dünya tarihi meydanlarda başlayan direnişler, protestolar ve gösterilerle değişti. Tiananmen, Azadi, Dekabrist ve son olarak Tahrir Meydanı...

Ülkelerin tarihi hatta dünya tarihi meydanlarda başlayan direnişler, protestolar ve gösterilerle değişti. Tiananmen, Azadi, Dekabrist ve son olarak Tahrir Meydanı...

Mısır- Tahrir Meydanı-Kahire

Mısır’ın başkenti Kahire’nin merkezinde bulunan Tahrir Meydanı’nın 19. yüzyıldaki ismi İsmailiye Meydanı’ydı. Bu isim Mısır Hidivi İsmail Paşa’dan gelmekteydi. 1919 Mısır Devrimi’nin ardından meydanın ismi Tahrir (Özgürlük) Meydanı oldu. 1977 yılında Mısır Ekmek İsyanı burada başladı. 2003 yılı Mart’ında Irak Savaşı karşıtı protestoların merkezi oldu. 2011 yılında Hüsnü Mübarek’in devrilmesiyle sonuçlanan 1 milyondan fazla protestocunun katıldığı büyük gösterilerin merkezi de yine Tahrir Meydanı’ydı. Tahrir Meydanı birçok tarihi olayın yaşandığı bir meydan olarak Mısır tarihinde yerini aldı.

Irak –Firdevs Meydanı-Bağdat

Irak’ın başkenti Bağdat’ta bulunan Firdevs Meydanı 9 Nisan 2003 yılında tarihin önemli günlerinden birine tanıklık etti. Ülkeyi işgal eden Amerikan askerleri Bağdat’ın merkezindeki Firdevs Meydanı’na girdi. Burada bulunan Saddam Hüseyin heykeli Irak halkı tarafından tahrip edildi. Daha sonra ise heykel bir Amerikan zırhlı aracı tarafından indirildi. Saddam rejiminin sona erdiğini simgeleyen gelişme bir fotoğraf karesi ile tarihteki yerini aldı.

Rusya- Dekabrist Meydanı-Saint Petersburg

Rusya'da Çar 1. Nikola'nın iktidar döneminde (1825 -1855) Fransız devriminin düşüncelerinden etkilenerek Çar'ın otoritesini bir anayasa ile sınırlandırmak isteyen subay ve aydınlar 14 Aralık 1825’te Saint Petersburg’da ayaklandılar. Çar tarafından şiddetle bastırılan bu ayaklanma sonucunda yakalananların bir kısmı idam edildi, bir kısmı ise Sibirya’ya sürgüne gönderildi. Ayaklanma Aralık ayında çıktığı için bu ayaklanmaya Dekabrist (Aralıkçılar) dendi. İsyandan yüz yıl sonra 1925 yılında meydanın adı Dekabrist Meydanı olarak değiştirildi.

Rusya-Kızıl Meydan-Moskova

Rusya’nın başkenti Moskova’daki dünyaca ünlü meydanın kuruluşu 15. yüzyıla dayanır. 73 bin metrekarelik meydan tarih boyunca gösterilere, idamlara, geçit törenlerine, mitinglere sahne oldu. Krasnaya (Kızıl) sözcüğünden gelen meydanın adı eski dönemlerde güzel anlamına da gelmekteydi. Sovyetler Birliği döneminde 1 Mayıs ve 7 Kasım (Ekim devrimi) geçit törenleri Kızıl Meydan’da yapılır, Sovyet ordusu burada gövde gösterisi yapardı. Rusya’nın idare merkezi olan Kremlin de bu meydanda bulunmaktadır. SSCB’nin kurucusu Lenin’in anıt mezarı da bu meydandadır.

Azerbaycan- Azadlık Meydanı-Bakü

Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de bulunan Azadlık meydanının Sovyetler Birliği dönemindeki ismi Lenin Meydanı idi. Azadlık Meydanı Azerbaycan’ın bağımsızlığına giden yolda önemli gelişmelerin yaşandığı bir yer oldu. Karabağ’da yaşanan gelişmeleri protesto etmek amacıyla 20 Ocak 1990 tarihinde Azeriler bu meydanda toplandılar. Toplanan Azerileri dağıtmak için 30 bin kişilik Sovyet ordusu meydanı kuşattı ve yüzlerce Azeri’yi katletti. Öldürülenlerin cenazeleri on binlerce insanın katıldığı törenlere sahne oldu. Bu gelişmeler Azerbaycan’ın bağımsızlık sürecini hızlandırdı.

Çin-Tiananmen Meydanı-Pekin

Tiananmen Meydanı 1417 yılında inşa edildi. İlk ismi Cheng Tian Man’dı. Bu isim imparatorun ülkeyi yönetirken cennetin emrine uyduğunu ifade etmekteydi. Ulusun kapısı olarak da adlandırılan bu meydan Pekin’in tam merkezinde bulunmaktadır. 1989’da yaşanan olaylar meydanın tarihinde önemli bir yer etti. 15 Nisan -4 Haziran tarihleri arasında yüz binlerce öğrenci, aydın ve işçi bu meydanda protesto gösterileri yaptılar. Çin hükümeti ise bu gösterileri kanlı bir şekilde bastırma yoluna gitti. 3-4 Haziran gecesi Çin askerleri tanklarla meydana girdi. 2-3 bin kişinin ölümüyle sonuçlanan bu protesto gösterilerinin simgesi ise bir fotoğraf karesi oldu.

İran- Azadi Meydanı-Tahran

İran’ın başkenti Tahran’da bulunan meydana 1971 yılında Pers İmparatorluğu’nun 2.500. yılı kutlamaları şerefine kentin girişini sembolize etmesi adına Shahyaad Kulesi yaptırıldı. "Şahları Anma" anlamına gelen Shahyaad ismi 1979 İran Devrimi ile Özgürlük Anıtı olarak değiştirildi. Meydan, İran İslam Cumhuriyeti’nin kurulması sırasında Şah Rıza Pehleviyönetimine karşı yapılan gösteriler sırasında sert çatışmalara sahne oldu. 1 Şubat 1979’da Şii din adamı Ayetullah Humeyni sürgün dönüşünde bu meydanda bir milyon kişi tarafından karşılandı.

Çek Cumhuriyeti-Wenceslas Bulvarı-Prag

Wenceslas Meydanı ilk olarak bundan 600 yıl önce IV. Charles döneminde at pazarı olarak kullanıldığı zamanlarda düzenlenmiştir. O zamandan itibaren meydan Çek Cumhuriyeti’nde her görüşten insan, organizasyon ve siyasal parti için değişmez bir tören yeri oldu. 1968 yılında Çekoslovakya’da iktidara gelen Alexander Dubcek SSCB’den ayrı politikalar izleyerek siyasal alanda liberal politikalara yönelince SSCB’nin buna tepkisi sert oldu. Çekoslovakya Rus ordusu tarafından işgal edildi. 16 Ocak 1969 tarihinde Rus tanklarının Prag’a girişini protesto eden 21 yaşındaki bir üniversite öğrencisi Prag’daki Wenceslas Bulvarı’nda kendini yaktı. Ondan bir ay kadar sonra yani 25 Şubat 1969’da Jan Zajic adlı teknik üniversitede okuyan bir Çek genci Palach’ın kendini yaktığı Aziz Wenceslas heykeli önünde düzenlenen anma törenlerine katıldı. Daha sonra o da kendisini yaktı. Komünist rejim cenaze töreni düzenlenmesini ve onun Prag’a gömülmesini yasakladı. Şimdi aynı meydanda, Aziz Wenceslas heykelinin hemen önünde bu iki genç için anıt bulunuyor.

Türkiye- Taksim ve Sultanahmet Meydanları-İstanbul

İstanbul’da bulunan Taksim ve Sultanahmet meydanları tarih boyunca birçok önemli olaya tanıklık etti.

İstanbul’un en eski meydanı olan Sultanahmet Meydanı’nın tarihi Bizans’a kadar uzanır. Bizans döneminde Hipodrom olarak anılan meydana Osmanlı döneminde At Meydanı adı verilmişti. Meydan Osmanlı devleti döneminde birçok yeniçeri isyanına sahne oldu. Meşrutiyet döneminde yaşanan 31 Mart Olayı’nda binlerce göstericinin toplandığı meydan Sultanahmet Meydanı’ydı. 15 Mayıs 1919’da İzmir’in işgal edilmesine tepki olarak binlerce İstanbullu yine Sultanahmet Meydanı’nda toplanmıştı.

İstanbul’daki önemli meydanlardan bir diğeri olan Taksim Meydanı ise özellikle cumhuriyet döneminde gösterilerin, protestoların merkezleri oldu. Türkiye tarihine Kanlı Pazar olarak geçen 1 Mayıs 1977’de 34 kişinin öldüğü olay Taksim Meydanı’nda yaşanmıştı.

İlk yayınlanma: Dunyabulteni.net