Bazı nimetlerin güzelliği vaktinde verilen değerle artar. Yaşamımız boyunca bize ikram edilmiş her nimeti vaktinde değerlendirmek gerekir. Ömrü, gençliği, sahip olduğumuz tüm maddi manevi nimetleri değerlendirirsek yaşamımıza anlam katmış oluruz. Bu manevi nimetlerden birisi de on bir ayın sultanı Ramazan-ı Şerif’tir.
Yılda bir kez ömrümüze konuk olan Ramazan ayının dinimizde önemi çoktur. Arapça bir kelime olan “çok sıcak olmak, çok ısıtmak, yakmak” anlamlarına gelen Ramazan; günahları alev gibi yaktığı, nefsi arındırıp adeta yok ettiği için bu mana ile kullanılmıştır. Kur’an’da “savm” olarak geçmektedir.
Sayılamayacak kadar çok faziletleri olan Ramazan ayının dinimizde ayrı bir yeri vardır. Kur’ân’da Bakara sûresi 183, 184, 185 ayetlerinde Ramazan ayından bahsedilmiştir. Dini olarak işlendiği kadar edebi ve kültürel olarak yüzyıllarca edebi eserlerimizde yer edinmiştir, faziletleri anlatılmıştır. Edebiyatımızda, gönül bağımız olan Ramazan ayına özel bir biçim olan Ramazaniyeler yazılmış; maniler, ilahiler söylenmiştir. Gazel, kaside, rubailerde de yer almıştır.
Edebi açıdan Ramazan ayıyla ilgili şiirlere bakıldığında; Ramazan ayının değerini bilmemiz gerektiği vurgulanmıştır. Bizden önceki asırlarda yaşamış kıymetli şairlerimiz ve mutasavvıf ehli de şiirlerinde değinmiştir:
Yunus Emre, şiirinde “eğer öğüt isterseniz diyeyim, Allah’ın buyruğu budur; oruç tutun, kılın namazı” diyerek bu mukaddes aydan bahsetmiştir:
Benden öğüt ister isen ey divirem bildiğimde
Budur Çalabın buyruğu tutun oruç kılın namazı
Yunus Emre
Zâtî, yılda bir kere gelen bir misafir olan Ramazan ayını bir misafiri karşılar gibi hoş karşılamaya niyet etmeyi, her anını hoş geçirmek gerektiğini dile getirmiştir:
Gönderdi Huda çün bize mihman Ramazan
Hoş tutmaga niyyet edelim biz dahi anı.
Zâtî
Vâsıf, Ramazan ayının her gecesinin Kadir Gecesi, gündüzünün de bayrama denk olduğunu dile getirmiş, önemini aşağıdaki beyitte arz etmiştir:
Baht u ikbâl ile tahtında mukim oldukça
Her şebi leyle-i kadr ola nehârı bayrâm
Vâsıf
Bahtî (I.Ahmed), Ramazan ayının; gecelerinin kandil gibi yandığını, İslam ehlini baştan başa kandiller ile sardığını dile getirmiştir:
Ramazan erdi yine her gece yanar kandil
Ehl-i İslama salar şu'le ser-a-ser kandil
Bahtî
Nâbî ise orucun rahmet sofrası, nurdan bir hil'at olduğunu söylemiştir.
Savm bir maide-i rahmetdür
Nurdan sa'ime bir hil'atdür
Nâbî
Edebiyatımızda Ramazan ayıyla ilgili pek çok maniler de vardır:
Bu gece ayın evveli
Açıldı İslam'ın gülü
Geldi mübarek ramazan
Mesrur etti can u dili.
Geldi bu mahımız kutlu,
Teşrifi şekerden tatlı,
Nice canlar erişmedi,
Eren canlara ne mutlu.
Ramazan ayının gelişi sevinçle kutlanmış, merhaba ilahileri yazılmıştır:
Sâye saldı ehl-i imân üstüne
Hamdülillâh geldi mâh-ı Ramazân
Doğdu ol nûr ehl-i irfân üstüne
Hamdülillâh geldi mâh-ı Ramazân
Ramazan ayının bitimine yakın elveda ilahileri yazılmıştır:
Ey dostlarım ağlaşalım
Oruç ayı gitti yine.
Hasret ile inleşelim,
Oruç ayı gitti yine.
Sonsuz rahmet kapılarının açıldığı bu nurlu aya kavuştuğumuz için çokça hamdolsun. Ramazan ayını bereketlice değerlendirip, orucun hikmetine uygun yaşamayı, özümüze dönmeyi, bu rahmet ayından sonra da diğer ayları aynı şuurla yaşayarak nurlandırmak duasıyla…
Kaynakça
Dursunoğlu, H. Klasik Türk Edebiyatında Ramazan Konulu Şiirler, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Sayı 22, Erzurum 2003.
Tatçı, M. Yunus Divanı, Akçağ Yayınları Ankara, 1991, s. 101.
Parmaksızoğlu, İ. "Ramazan ve Ramazan Bayramı" Mad. Türk Ansiklopedisi, MEB Yayınları Ankara 1978, C. 27, s. 216; Türk Dili ve Edebiyatı Ansiklopedisi, Ramazan Maddesi Dergah Yayınları İst. s. 275;
Çelebioğlu, A. "Edebiyatımızda Ramazan", Türk Yurdu, Nisan 1990, Sayı: 378, s. 47
Kaplan, M. Hayriye-i Nabi (İnceleme-Metin), Sayı:94. Ankara, 1995, s.189-190.
Kılıç, F. Macit, M. Türk Edebiyatında Ramazan Şiirleri Güldeste, Ankara, 1995, s. 65-68.
Yazılarınızın devamını bekliyorum ☺️
Ayşecim bu güzel yazılarını okudukça çok yakında güzel yerlere geleceğine inanıyorum.Hep böyle gönle ve ruha dokunan güzel yazılar yaz olur mu.
Çok güzel çok kibar çok başarılısınız Ayşe hocam sizi çok seviyorum başarılarınızın devamını dilerim yüreğinize sağlık
Bu kızın kalemi baya kuvvetli çok yüksek yerlere gelir ünlü olur inancım sonsuz
Hamburgda da takip ediyordum kaleminiz baya kuvvetli, çok yüksek yerlere gelirsiniz eminim
Bu hanım ilerde çok ünlü olur inşallah
Güzel yazı ayşe çok beğendim tebrikler
Başarıların devamını dilerim inşallah güzel yerlere gelirsin
Yüregine sağlık canım benim güzel yazmışsın ????
Çok başarılısın çok iyi yerlere geleceğine inancım tam canım benim
Çok güzel yazmışsın canım eline koluna sağlık başarıların devamını diliyorum