Farkında olmak için
Yaşlı bir amca güneşe karşı oturmuş uzaklara bakarak hafifçe gülümserken arkadaşı hayırdır! ne düşünüyorsun? Der, Yaşlı amca gençliğim geldi gözlerimin önüne de onu düşüyordum der. Ardından o günler ve yaşananlara dair derin bir sohbete başlarlar. Bu bir farkındalıktır. Bir arkadaş kişiyi düşüncelerine yöneltmiş ve o günleri farklı bakış ile tekrar değerlendirmişlerdir. Başka bir gün arabada giden genç bir kadın günler önce TV de dinlediği kötü bir haber aklına gelince üzüntü ile ağlamaya başlar ve ben bu haberi unutmak istiyorum diyerek söylene söylene evine gider. Buda bir farkındalıktır. Kişi kendi iradesi dışında hareket eden düşüncesini yakalamış ve o düşünceyi kendini mutsuz etmeyecek, huzurunu bozmayacak bakış açısı ile yönetmeye çalışmaktadır. Bazen de insan istemediği olayları düşünürken bulur kendini. Aslında o olayları düşünmek istemiyordur. Ama kontrolü dışında çalışan zihin istenmeyen olayları tekrar gündeme alarak kişiye olumsuz mutsuz huzursuz anları yeniden yaşatıyordur. Buda bir farkındalıktır. Kişi istemediği hatta farkında bile olmadığı olayları, detayları düşünürken yakalar kendini ve şaşırır neden bunu düşünüyorum der. Ama bir şeyine farkına varır o anda bilinçli olarak fark etmediği detayları yakalamaya başlar. Aslında o an zihne depolanan algılar, hisler, düşünceler, duygular bir şekilde zihne sızarak görünür hale gelmektedir.
Farkındalık, sadece kişinin her an olanı izleyip düşünceyi yakalaması ve rahatsız, huzursuz, mutsuz eden, üzen düşünceyi olumlu dönüştürmesini bekler. Farkındalık gerçekleştiğinde, zihinde yeni bilişsel bağlantılar kurularak kişilerin yaşananlara tepki verme biçimlerini zenginleştirir. Bilinçli farkındalık, kişinin dikkatini yargılamadan ve kabullenici bir şekilde, anda olanlara yöneltmesidir. Günlük hayatta “bilinçli” bir şekilde, o anda kendi içinde ve dışında olup bitenin farkında olmak, yani “bilinçli farkındalık” bir uyanıştır ve bu insanın iyi hissedişine, yaşam kalitesine katkı sağlar.
Dağınık zihin, mutsuz, huzursuz ve gergin zihindir. Farkındalık hali bir aydınlanma olup bilinçaltında ki etkin bilinç yapısının farkına varıp yeniden yapılandırmakla mümkün olur. Farkındalık eğer değişim yaratmak amacı olmaz ise boşa çaba olarak kalır. William Shakespeare “Ne olduğumuzu bilsek de ne olabileceğimizden bihaberiz” der. O nedenle aslında “her şey düşünme kabiliyetinin hâkimi olabilmek” le ilgilidir. Farkındalık geliştikçe kişide baskın olan takıntı, kaçınma, etiketleme, felaket eştirme gibi tuzaklar görünür hale gelir. Farkındalık kazanıldıkça özel bir dikkat ile yargılamadan, sabırla, açık zihinle, güven içinde, zorlamadan yaşanılan anın içerisinde olanlarda hislere kulak verip kabullenme ile yaşamın olması gerektiği gibi akıp gitmesine izin vermektir. Farkındalık geliştirebilmek için öncelikle günlük hayatın içinde birçok işle meşgul olan zihinden rahat, açık ve duru zihin yapısına geçiş yapmaktır. Aslında her birey yaşamın belli dönemlerinde farkındalık anları yaşar ama istediği zaman o farkındalık anın yakalamak beceri gerektirir. Çünkü her inan benzersiz olup kendine has kişilik özellikleri ve yetkinliklere sahiptir. Her insan kendi yolunda bilinçli farkındalığını yaşayarak gelişir. Farkındalığın ilk aşamasında insanın hislerine odaklanması ve ne hissettiğini sorgulaması gerekiyor. O anda yaşanan hisleri ve oluşan duyguları, vücutta meydana gelen değişimlere de dikkati vermek ve ardından tüm belirtileri (ağrı, üzüntü, keder, acı, vs.) kelimelere dökerek belirlemek gerekir. Basit göründüğü kadarda insanın kendine dürüst olması ve yargısız kelimeye dökmesi gerektiği için zordur. Sonra olayları, yaşananlara odaklanarak tekrar düşünmek gerekiyor. Bunları yaparken önyargı, etiketleme, felaketleştirme gibi akıl tuzakları kullanıp kullanmadığınızı kontrol edin. Bu uygulama ile insan o anda olanlara odaklandığı için geçmiş gelecek kapıları kapanmış oluyor. Farkındalık gözlemi tepki vermeden bir görsel sunumu izlemek gibi olmalıdır. İlk aşamada akla bir sürü farklı ve olmayacak düşünceler gelecektir. Hiçbirine karşı çımadan, yargılamadan, sabırla ilk defa duyuyormuş gibi güven içinde zorlamadan düşünceye kulak verin, mesaja odaklanarak o düşüncenin vermek istediği dersi kabul edin ve teşekkür edin.
Bu uygulamaları gün içinde kısa aralarda yaparak daha dingin ve huzurlu olabilir. Çünkü farkındalık, hayat boyu etkisi devem edecek bir beceri olup her andan dersler alıp huzur içinde yaşamayı sağlar. Bilinçli farkındalığı gelişmiş kişiler farklı durumlarda otomatik tepkiler yerine sakin ve dinginlikle tepki verebilir hale gelmektedir.