İş bilmek...
Bugün Türkiye’de 4 işsizden 1’i üniversite mezunu. Bu durum artık iş bulmak için eğitimin yeterli olmadığını göstermektedir. Ama üniversite mezunu olmanın sadece iş bulmak anlamı taşımadığı ve bir kültür bir yaşam tarzı olduğu unutulmamalıdır. Bu yaşam tarzı ve kültürü toplumsal kalkınmanın bir gereğidir. Yüksek öğretim mezunlarında işsizlik oranlarının yüksek olması bu grubun iş hayatı seçenekleri konusunda kararsız, seçici ve beklenti yüksekliğinin bir göstergesi olarak alınmalıdır. Ekonomide istemli, geçici, mevsime bağlı, dönemsel, yapısal, teknolojik ve gizli işsizlik çeşitleri vardır. İş hayatında "vasıf uyumsuzluğu" denen ve gençlerin aldıkları eğitim ile işgücü piyasası beklentilerinin birbirini karşılamaması en büyük sıkıntı nedenidir. Çünkü, günümüz gençlerinin büyük çoğunluğu iş bulmak değil "iş kurmak" ve kendi işinin patronu olmak hayali ile yaşıyor. Ama "iş bilme"den kurulan hayaller maalesef gerçeğe dönüşemiyor. Hayalleri büyük ama bunu destekleyecek olan gayretler aynı oranda büyük olamıyor. İş kurmak isteyen bir gencin H. Clausen'in "Öğrenmek pahalıdır ama bilmemek çok daha pahalı" sözünde olduğu gibi işi öncelikle öğrenmesi, işi bilmesi gerekiyor.
Türkiye koşulları gençlerin iş kurma hayallerini destekleyecek koşullara henüz yeterli düzeyde sahip olmasa da Türkiye'nin ve özelde de iş hayatının gençlerden gelecek girişimci yatırımlarla uluslararası rekabete açık, verimliliği yüksek işlere ihtiyacı var. Yüksek öğretim mezunlarının işsizlik durumu için tespit yapacak olursak, seçici işsizlik terimi daha doğru olacaktır. Gençlerde bu konuda mağdur olduklarını söylüyor ve bir çıkış yolu arıyorlar, çünkü.
1. Okumak için harcadıkları zaman nedeniyle yaş ortalamaları yükselmiş
2. Artık aileye bağlı kalmak istemiyorlar
3. Kendi ailelerini kurmaları gerekiyor
4. Piyasada mevcut işler gençlerin yaşam koşullarını sağlayacak ücretleri vermiyor
5. Kendi işlerini kurmak için sermayeleri yok
6. Krediler için gösterebilecek teminatları yok
İş tecrübesi yeni mezunlara hem iş kurma hem de iş bulmada "kapıların daha rahat açılacağını" gösteriyor. İşte bu noktada yaparak ve yaşayarak öğrenme konusu öne çıkıyor. Konfüçyüs çağlar önce bu durumu “Duyarsam, bilirim. Görürsem, hatırlarım. Yaparsam, anlarım” sözü ile vurgulamıştır. Lisans sürecinde yapılan stajyerlik, işbaşı öğrenme ve mezuniyet sonrası iş gölgeleme faaliyetleri, yeni mezunların teorik bilgilerini pratik tecrübeye dönüştürmesini sağlamaya yönelik uygulamalar. A. Mercier'in dediği gibi "zevkle öğrenilen bilgi, hiçbir zaman unutulmaz". İşe yeni başlayan personelleri eğitmek için kullanılan iş gölgeleme uygulaması işe yeni başlayan elemanların 1-5 gün süreyle vaktinin çoğunu bir uzman yanında bire bir işleri yaparak öğrenme sürecini anlatır.
İş bulma gayreti olmadan ne bitirilen okul nede bilgi birikimi işe yarayacaktır. Üniversite mezunu 3 gencin hikayesi buna örnektir. Bu 3 genç aynı üniversitenin işletme bölümünden mezun olurlar ve sıra iş hayatına atılmaya geldiğinde 3 ayrı sonuç ortaya çıkar. Birinci genç tüm tanıdıklarına, iş ilanların hepsine ve iş bulma ihtimali olan her iş yerine özgeçmişini içeren bir başvuru mektubu gönderir. 2 genç babası ile internetten bulduğu yeni iş fikrini uygulamak üzere tüm sermayelerini kullanarak yatırım yapmayı tercih eder. Üçüncü genç ise kendine uygun iş ilanlarına bakarak, iş arayışına devam eder. Bu 3 gencin elde ettikleri sonuç yaşantı, sosyal çevre ve tecrübelerine bağlı olarak farklı sonuç verecektir. Bu gençlerden hangisinin daha önce istediği iş hayatına ulaşacağı aşikardır. "Gayretsiz hayal kanatsız kuş gibidir, ne kadar istese de uçamaz". Güzel ofisler, yetenekli ve özverili çalışanlar bulmak zaman alır. Hatta işi veya çalışacağınız ortağı da yanlış seçmiş olabilirsiniz. Ancak bunların hiçbiri başarısızlık anlamına gelmez. Dünyanın en büyük e-ticareti olan Amazon, ilk 7 yılında kâr elde edememiş; Alibaba ise başarıya ulaşmak için 14 yıl beklemiştir. Dolayısıyla başarı kolay ve çabuk kazanılmıyor. Başarılı sonuçlar korkulan ilk adımların atılması, gerçek ortamlarda edinilen tecrübeler ve tüm bu süreçlerde kaçınılmaz olarak yaşanılacak zorluklarla elde ediliyor. Ancak her ortamda her zaman kendinizi takdim ederken tebessümünüzü, sıkı el sıkmayı ve içten davranmayı unutmayın. İlk izlenim her zaman önemli olup kalıcı etki bırakır. Hayalleri gerçeğe dönüştürmek sadece gayretle mümkündür. İş arama, iş bulma, iş kurma sürecinde "işi bilmek önemli bir ayrıcalıktır, ve sadece yaparak edinilir".